Een vakantie naar Schotland aan het plannen? Wie een beetje Engels kan, zal geen moeite hebben zich verstaanbaar te maken. Maar wie écht indruk wil maken op de locals, moet toch op zijn minst een paar Schotse woorden leren.

Waar hebben we het over als we praten over de Schotse taal? Schotland kent drie officiële talen: Engels, Schots-Gaelisch en Schots. Schots-Gaelisch is een Keltische taal die wordt gesproken door zo’n 60.000 mensen in de Schotse Hooglanden. Het Schots is een taal die verwant is aan het Engels, maar met een andere uitspraak en woordenschat.

20 Schotse woorden

Aangezien zo’n 1,5 miljoen mensen deze taal spreken, heeft het nut om een aantal Schotse woorden te leren voor een vakantie naar Schotland – en daar helpen wij natuurlijk graag bij! Dit zijn de grappigste, nuttigste en mooiste Schotse woorden om een bezoek aan de Hooglanden extra bijzonder te maken!

1. Bevvy – (Alcoholisch) drankje

Laten we maar beginnen bij een van de belangrijkste woorden in de Schotse taal. Wie naar Schotland gaat, zal op den duur wel ergens een bevvy, een (alcoholisch) drankje, bestellen.

2. Scran – Eten

Bij een drankje hoort natuurlijk ook iets te knabbelen. Dit woord voor eten wordt ook gebruikt in Noord-Ierland, maar is ontstaan in negentiende-eeuws Schotland. Als we het hebben over traditionele Schotse scran, wordt het niet veel authentieker dan haggis, neeps and tatties. Haggis wordt gemaakt van ingewanden van schapen en geserveerd met gepureerde knolrapen (neeps) en aardappelen (tatties).

3. Ben – Berg

Ga jij wandelen in de Schotse Hooglanden? Dan zal je ongetwijfeld vele bens passeren. De hoogste ben in het land is Ben Nevis, een 1.345 meter hoge piek in de Hooglanden. Wie de West Highland Way bewandelt, zal onderweg deze en vele andere Bens tegenkomen.

4. Coo – Koe

Dit is voor Nederlandse sprekers waarschijnlijk wel een van de makkelijkste Schotse woorden om te leren: coo wordt ongeveer uitgesproken als het Nederlandse woord ‘koe’ en heeft bovendien dezelfde betekenis. De beroemdste coo in Schotland is uiteraard de Heilan coo, ofwel: Schotse Hooglander.

5. Drookit – Doorweekt

Jammergenoeg is er altijd een vrij grote kans dat je een keer drookit raakt tijdens een vakantie naar Schotland. Het is dan ook niet meer dan gepast dat de Schotten een eigen woord hebben voor ‘doorweekt’.

6. Bonnie – Mooi

Een wandeling door de Schotse Hooglanden zal veel uitzichten opleveren die bonnie zijn. Dit vrolijke Schotse woord betekent ‘mooi’ – een onmisbare uitdrukking voor wie de prachtige landschappen van Schotland verkent.

7. Cludgie – Toilet

Het is altijd handig om te kunnen vragen waar de dichtstbijzijnde wc is. In de Schotse taal zijn er een aantal woorden voor toilet, zoals bog en shunky, maar cludgie is onze favoriet. Dit woord wordt voornamelijk gebruikt in en rond Glasgow.

8. Invershnecky – Inverness

Wie de Schotse Hooglanden bezoekt, zou ook een kijkje moeten nemen bij Inverness. Deze onofficiële hoofdstad van de Hooglanden en meest noordelijke stad van het Verenigd Koninkrijk staat bekend om de rijke geschiedenis, doedelzakken en het grote percentage inwoners dat Schots-Gaelisch spreekt. Benieuwd naar Invershnecky? Onze wandelroute over de Great Glen Way eindigt in deze sfeervolle stad.

9. Eedjit – Idioot

Als iemand je uitmaakt voor eedjit, dan heb je het Schots misschien niet helemaal correct uitgesproken. Deze veelgebruikte belediging betekent ‘idioot’.

10. Noo jist haud on! – Rustig aan!

Iedereen heeft wel eens zo’n wandelmaatje gehad dat als een speer over het pad raast. Als dat wandelmaatje toevallig Schots is, dan is dit de perfecte uitspraak. Noo jist haud on betekent ‘rustig aan’ of ‘ga langzamer’.

11. Aye/naw – Ja/nee

Dit zijn waarschijnlijk twee van de handigste Schotse woorden om te onthouden. Wie in Schotland regelmatig naw hoort, doet misschien iets verkeerd. Maar als de Schotten je juist vaak beantwoorden met aye, dan zijn ze het met je een!

12. Manky – Vies

Als je een meerdaagse wandeltocht door het regenachtige Schotse landschap maakt, is er een grote kans dat je schoenen en sokken manky worden.

13. Skedaddle aff – ‘Wandel lekker verder’

Wie skedaddle aff zegt, heeft het over het algemeen niet over het bewandelen van een meerdaagse wandelroute als de West Highland Way. Het klinkt in eerste instantie misschien als een vriendelijke of aanmoedigende opmerking, maar deze uitspraak wordt vaak indirect vertaald als ‘laat me met rust’ of ‘ga weg’.

14. Blootered – Bezopen

Wie Schotland bezoekt en zich tegoed doet aan de verschillende soorten whisky (of andere bevvy‘s) langs het Speyside Way Whisky Trail, loopt de kans om flink aangeschoten raken. Als een Schot je vertelt dat je blootered bent, is het waarschijnlijk een goed idee om een glas water te drinken of naar bed te gaan.

15. Messages – Boodschappen

Dit woord heeft niets te maken met de postbode of met berichten op sociale media; als Schotten het hebben over messages, dan bedoelen ze ‘boodschappen’. I’m getting the messages betekent bijvoorbeeld ‘Ik ga boodschappen doen’.

16. Muckle – Groot

De bergen met besneeuwde pieken, de hoorns van een Schotse Hooglander of de meren tussen Inverness en Fort William – in de Schotse Hooglanden zijn genoeg dingen te vinden die het stempel muckle verdienen.

17. Wur tearin’ the tartan – Een goed gesprek hebben

Een van de dingen waar Schotland het meest bekend om staat is tartan, de geruite stof waar kilts van worden gemaakt. Deze uitdrukking heeft echter weinig te maken met het beroemde Schotse kledingstuk. Wur tearin’ the tartan wordt in Schotland gezegd als er goede gesprekken gaande zijn.

18. Yonks – Een lange tijd geleden

Deze uitspraak kan verwijzen naar iets dat jaren geleden gebeurde, bijvoorbeeld wanneer de Schotten onder elkaar nostalgische herinneringen ophalen. Wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van Schotland, kan een wandeling maken over de Rob Roy Way en leren over een volksheld die yonks een behoorlijke reputatie opbouwde in de Schotse Hooglanden.

19. Ye mak a better door than a windae. – Ga uit de weg, je verpest mijn uitzicht.

Letterlijk vertaald betekent deze Schotse uitspraak ‘Je bent een betere deur dan een raam’. Of, in andere woorden: ik kan niet door je heen kijken. In de Schotse Hooglanden zal je dit gelukkig niet vaak horen, omdat er meer dan genoeg ruimte is voor alle wandelaars om te genieten van de uitzichten. Toch kan het geen kwaad om dit zinnetje te onthouden – je weet maar nooit wanneer het van pas komt!

20. Ah dinnae ken. – Ik weet het niet.

Met slechts twintig Schotse woorden in je vocabulaire zal het nog regelmatig voorkomen dat het gesprek met een local vastloopt. In dat geval kan je altijd terugvallen op dit zinnetje. En dan natuurlijk hopen dat je Schotse gespreksgenoot de hint begrijpt en overschakelt op het Engels.